पंढरपूर वारीचा विस्मरणात गेलेला इतिहास – ८०% भाविकांना माहित नसलेली कथा!
“वारी पंढरीची, आणि पांडुरंग परदेशी?”
होय, हे खरे आहे! आणि यामागचा इतिहास केवळ माहितीचा विषय नसून, श्रद्धेचा, परंपरेचा आणि संतांच्या कार्याचा ठसा आहे.
पंढरपूर वारी ही महाराष्ट्रातील सर्वांत जुनी आणि पवित्र परंपरां पैकी एक आहे. आषाढी व कार्तिकी एकादशीच्या निमित्ताने लाखो भाविक विठोबा च्या दर्शनासाठी पंढरपूरकडे निघतात. पण खूप थोड्या भाविकांना माहिती आहे की, एका काळी विठोबा मूळ पंढरीमध्ये नव्हता!
📜 पांडुरंग पंढरपूरला नव्हता – हंपीचा इतिहास
- साल: १५०८ ते १५११
- घटना: विजयनगर साम्राज्याचा राजा पंढरपूरच्या विठोबाची मूर्ती घेऊन हंपी (त्याकाळचं अनागोंदी) येथे गेला.
- परिणाम: आषाढी वारीसाठी आलेल्या भाविकांना मूळ स्थानी विठोबा दिसेना. त्यामुळे वारीच संकटात सापडली.
🙏 संत भानुदास महाराज – भक्तीचे शिल्पकार
- संत भानुदास महाराज हे वारकरी संप्रदायातील एक महान संत होते.
- त्यांनी हंपीकडे प्रस्थान केलं आणि एका चमत्कारिक रात्री मंदिरात पोहोचले.
- सैनिक झोपी गेले, कुलूपं उघडली, विठोबा स्वतः भेटले.
- संवादात त्यांनी विठोबाला विनंती केली – “राजा तुला सन्मान देतो, पण भक्तांचं प्रेम पंढरीत आहे.”
🌸 पुनःस्थापनेचा चमत्कार
- राजा दुसऱ्या दिवशी विठोबा मंदिरात आला, पण मूर्ती आणि हार गायब.
- भानुदास महाराजांना पकडण्यात आलं, पण सुळ्यावर पालवी फुटली – ही दैवी घटना पाहून राजा चकित झाला.
- विठोबा अंगुष्ठएवढं रूप घेऊन पुन्हा पंढरपूरला परतले.
🚩 कार्तिकी एकादशी – पंढरीत पुनःस्थापना
- रथ सजवण्यात आला, स्वागतासाठी पुष्पवृष्टी केली गेली.
- कार्तिकी एकादशीला संत भानुदास महाराजांच्या हस्ते विठोबाची पुनःस्थापना झाली.
- त्याच दिवशी “काळ्या मारुती” ची स्थापना झाली – विठोबा पंढरी सोडू नये म्हणून.
संत एकनाथांचे पणजोबा!
- पांडुरंगाने दोन वर दिले:
- “तुझ्या वंशात मी जन्म घेईन”
- “तू सदैव माझ्याजवळ असशील”
- त्याप्रमाणे संत एकनाथ महाराज यांचा जन्म त्यांच्या वंशात झाला.
- आजही संत भानुदास महाराजांची समाधी पंढरपूर गाभाऱ्याबाहेरील मंडपात आहे.
ये सुद्धा वाचा – जालिंदरनगर जिल्हा परिषद शाळा जागतिक टॉप १० शाळांमध्ये – World’s Best School Prize 2025
❓ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
Q1: संत भानुदास महाराज कोण होते?
A: संत भानुदास महाराज हे संत एकनाथांचे पणजोबा होते. त्यांनी विठोबाला हंपीहून पुन्हा पंढरपूरला आणले.
Q2: पांडुरंग पंढरपूरला का गेला नव्हता?
A: १५०८-१५११ दरम्यान, विजयनगरचा राजा पंढरपूरच्या विठोबाची मूर्ती हंपीला घेऊन गेला होता.
Q3: कार्तिकी एकादशीचाच दिवस का निवडला गेला?
A: हाच तो दिवस आहे जेव्हा विठोबाची मूळ पंढरीत पुनःस्थापना झाली.
Q4: वारीला ‘हंपी’ ऐवजी ‘पंढरपूर’ का महत्त्वाचं मानलं जातं?
A: संत भानुदास महाराजांमुळेच पांडुरंग परत आला. त्यामुळे आज वारी पंढरपूरच्या दिशेने होते.
Q5: विठोबाच्या मूळ मूर्तीचे दर्शन आज कुठे होते?
A: मूळ मूर्ती आज पंढरपूरच्या विठोबा मंदिरात आहे.
ये सुद्धा वाचा -ज्ञानेश्वर माउलींच्या पालखीचा संपूर्ण मार्ग व मुक्काम सविस्तर माहिती
महत्त्वाचे मुद्दे (Highlights)
✅ विठोबा काही काळासाठी पंढरपूरला नव्हता
✅ संत भानुदास महाराजांनी भक्तीच्या बळावर पांडुरंग परत आणला
✅ कार्तिकी एकादशीला मूर्तीची पुनःस्थापना
✅ विठोबाने संत एकनाथांच्या वंशात जन्म घेण्याचं वर दिला
✅ आजही समाधी उत्सव दरवर्षी साजरा केला जातो
निष्कर्ष आणि आवाहन
जर संत भानुदास महाराज नसते, तर आज आपली वारी हंपीकडे झाली असती!
पंढरपूर वारी म्हणजे केवळ धार्मिक यात्रा नव्हे, ती संतांच्या पराक्रमाची साक्ष आहे.
🎯 आजपासून दर वारीला संत भानुदास महाराजांचे स्मरण करा.
जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ही कथा शेअर करा!
