सायबर क्राईम "Caller Tune" चा कंटाळा आलाय ? जाणून घ्या कशी होऊ शकते

कॉल केल्यावर वाजणाऱ्या ‘सायबर क्राईम कॉलर ट्यून’ पासून सुटका हवी आहे? हे सोपं आहे, जाणून घ्या कसे!

सध्या भारतात सायबर फ्रॉडच्या घटनांमध्ये प्रचंड वाढ झाली आहे. त्यामुळे सामान्य नागरिकांमध्ये जागरूकता वाढवण्यासाठी भारत सरकारने एक विशेष उपक्रम राबवायला सुरुवात केली आहे.

याचाच एक भाग म्हणजे फोन कॉल करताना ऐकू येणारी ‘सायबर क्राईम कॉलर ट्यून’. ही ट्यून प्रसिद्ध अभिनेते अमिताभ बच्चन यांच्या आवाजात असते आणि ती नागरिकांना अनोळखी लिंक, OTP शेअर करू नये, याविषयी सतर्क करते.

परंतु अनेक लोकांना ही कॉलर ट्यून त्रासदायक वाटू लागली आहे, विशेषतः जेव्हा एखादी कॉल तात्काळ करायची असते किंवा आपत्कालीन परिस्थिती असते. मग या कॉलर ट्यूनपासून तात्पुरती तरी कशी सुटका मिळवता येईल? याचा एक सोपा उपाय आता समोर आला आहे.

कॉलर ट्यून स्कीप करण्याची सोपी ट्रिक

राजस्थान पोलिसांची उपनिरीक्षक आरती सिंह तंवर यांनी त्यांच्या इंस्टाग्रामवर ही माहिती शेअर केली आहे आणि अनेक नागरिकांना त्याचा फायदा झाला आहे. चला तर मग पाहूया, ही ट्रिक नेमकी काय आहे:

जेव्हा तुम्ही कोणालाही कॉल करता आणि कॉलर ट्यून वाजू लागते, तेव्हा त्वरित तुमच्या मोबाईलचा कीपॅड (Dial Pad) उघडा.
नंतर कीपॅडवर ‘1’ हा नंबर दाबा.
लगेचच कॉलर ट्यून थांबेल आणि तुमचा कॉल रिंग होऊ लागेल.

ही पद्धत iPhone वापरणाऱ्यांसाठी पूर्णपणे कार्यक्षम असल्याचे आढळले आहे. मात्र, काही Android फोनमध्ये ही ट्रिक टेलिकॉम सर्व्हिस प्रोव्हायडरनुसार काम करू शकते किंवा नाही. तरीही, प्रयत्न करून बघण्यास काही हरकत नाही.

ही कॉलर ट्यून का सुरू करण्यात आली?

ही कॉलर ट्यून सुरू करण्यामागे केंद्र सरकारची महत्त्वाची योजना आहे. इंडियन सायबर क्राईम कोऑर्डिनेशन सेंटर (I4C) या नोडल एजन्सीने दूरसंचार विभागाला निर्देश दिले होते की नागरिकांमध्ये सायबर सुरक्षेबाबत जागरूकता वाढवण्यासाठी कॉलर ट्यून किंवा प्री-कॉल मॅसेज वापरण्यात यावेत.

हा उपक्रम ३ महिन्यांसाठी राबवला जात आहे. यामध्ये विविध संदेशांद्वारे नागरिकांना सायबर फसवणूक टाळण्यासाठी मार्गदर्शन केले जात आहे. अमिताभ बच्चन यांचा आवाज असल्यामुळे ही ट्यून अधिक प्रभावी वाटते आणि लोक लक्ष देतात, असे सरकारचे म्हणणे आहे.

RBI रिपोर्ट काय सांगतो?

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या (RBI) अहवालानुसार, केवळ 2020 मध्येच भारतात सायबर गुन्ह्यांचे 8,703 प्रकरणे नोंदवण्यात आली होती. या फसवणुकीत एकूण 1,85,468 कोटी रुपयांचे नुकसान झाले. त्यामुळेच सरकारने नागरिकांमध्ये सतत सतर्कता पाळण्याचे आवाहन केले आहे.

कॉलर ट्यून कायमची बंद करू शकतो का?

सध्या तरी या कॉलर ट्यूनला कायमस्वरूपी बंद करण्याचा कोणताही पर्याय टेलिकॉम कंपन्यांनी दिलेला नाही. कारण हे सरकारच्या सायबर सुरक्षा जागरूकता अभियानाचा भाग आहे. मात्र, वरीलप्रमाणे ‘1’ नंबर दाबून कॉलर ट्यून स्कीप करणे ही एक उपयुक्त युक्ती आहे जी वेळेची बचत करू शकते, विशेषतः जेव्हा तुम्हाला कोणाशी तात्काळ संपर्क साधायचा असतो.

☎️ सायबर फ्रॉड झाल्यास काय कराल?

जर तुमच्यावर सायबर फ्रॉड (Cyber Fraud) झाला असेल, तर घाबरून न जाता त्वरित योग्य पद्धतीने कारवाई करणे अत्यंत गरजेचे आहे. भारत सरकारने यासाठी काही महत्वाचे पोर्टल्स व हेल्पलाइन क्रमांक उपलब्ध करून दिले आहेत, ज्यांच्या माध्यमातून आपण तक्रार दाखल करून आर्थिक नुकसान भरून घेण्याचा प्रयत्न करू शकतो.

तात्काळ पावले (Immediate Steps):

आपले बँक खाते, UPI ID किंवा वॉलेट त्वरित ब्लॉक करा – संबंधित बँकेच्या कस्टमर केअरवर संपर्क साधा.

सायबर फ्रॉड हेल्पलाइन नंबर 1930 वर त्वरित कॉल करा – फसवणुकीची माहिती, तुमचं नाव, बँक डिटेल्स, ट्रान्झॅक्शन ID, वेळ व रक्कम यांची माहिती द्या.

ऑनलाइन तक्रार www.cybercrime.gov.in या संकेतस्थळावर नोंदवा- हे पोर्टल सरकारतर्फे चालवले जाते आणि सर्व राज्यांमध्ये वापरता येते.

महत्वाचा सल्ला – सायबर फ्रॉडचे प्रकार दिवसेंदिवस अधिक धोकादायक होत आहेत. त्यामुळे कोणत्याही अनोळखी व्यक्तीकडून आलेले कॉल, मेसेज, लिंक किंवा OTP शेअर करू नका. सतर्क रहा, सुरक्षित रहा आणि आपल्या कुटुंबीयांनाही ही माहिती शेअर करा.

हे माहितीपूर्ण लेख तुमच्यासाठी उपयुक्त वाटले असेल तर इतरांनाही जरूर शेअर करा.

READ MORE