RBI ने सिबिल स्कोअर संदर्भात ग्राहकांसाठी 6 महत्वाचे नवीन आणले आहेत
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) सिबिल स्कोअर संदर्भात 6 महत्वाचे नवीन नियम लागू केले आहेत, जे बँक ग्राहकांसाठी एक मोठा दिलासा ठरणार आहेत. यामागचा उद्देश म्हणजे क्रेडिट स्कोअर प्रक्रियेमध्ये पारदर्शकता आणणे आणि ग्राहकांचे हित जपणे.
याआधी अनेक वेळा असे प्रकार समोर आले होते की बँक किंवा क्रेडिट संस्थेच्या चुकीमुळे ग्राहकांचा सिबिल स्कोअर खराब होतो.
नवीन नियमानुसार, आता सिबिल स्कोअर दर महिन्याला दोन वेळा अपडेट केला जाणार आहे. आता प्रत्येक 15 दिवसांनी स्कोअर अपडेट होईल, यामुळे बँक लोन निर्णय लवकर घेऊ शकतील आणि ग्राहक त्यांची आर्थिक योजना चांगल्या प्रकारे आखू शकतील.
RBI चे नवीन सिबिल स्कोअर नियम 2025
दर 15 दिवसांनी सिबिल स्कोअर अपडेट: आता ग्राहकाचा सिबिल स्कोअर प्रत्येक महिन्याला दोन वेळा अपडेट केला जाणार आहे. यामुळे ग्राहक आणि बँक दोघांनाही अचूक माहिती मिळेल.
स्कोअर तपासल्यावर ग्राहकाला सूचना अनिवार्य: जर बँकेने किंवा क्रेडिट संस्थेने ग्राहकाचा स्कोअर तपासला, तर त्याची माहिती SMS किंवा ईमेलने ग्राहकाला कळवावी लागेल.
लोन किंवा क्रेडिट कार्ड अर्ज रिजेक्ट करताना कारण देणे बंधनकारक: बँका किंवा वित्तीय संस्था अर्ज नाकारताना स्पष्ट कारण सांगणे आवश्यक आहे, यामुळे ग्राहक त्यांच्या चुका सुधारू शकतील.
वर्षातून एकदा मोफत क्रेडिट रिपोर्ट: नवीन सुविधा म्हणजे वर्षातून एकदा प्रत्येक ग्राहकाला पूर्ण क्रेडिट रिपोर्ट मोफत मिळेल. क्रेडिट कंपन्यांना त्यांच्या वेबसाइटवर यासाठी एक लिंक द्यावी लागेल. त्यामुळे ग्राहकांना त्यांची संपूर्ण क्रेडिट माहिती सहज मिळेल.
डिफॉल्टर घोषित करण्यापूर्वी पूर्वसूचना अनिवार्य: एखादा ग्राहक डिफॉल्टर ठरणार असल्यास, बँकेला त्याला आधी SMS/E-mail द्वारे माहिती देणे आवश्यक आहे.
30 दिवसांत तक्रार निवारण न झाल्यास दंड: सिबिल स्कोअरविषयीची तक्रार 30 दिवसांत सोडवावी लागेल, अन्यथा संस्थेला दररोज 100 रुपयांचा दंड आकारला जाईल.
CIBIL स्कोअर म्हणजे काय?
CIBIL (Credit Information Bureau India Limited) स्कोर हा तुमच्या क्रेडिट वापराचा आणि परतफेडीचा इतिहास दर्शवणारा स्कोर असतो. हा स्कोर 300 ते 900 पर्यंत असतो.
750 पेक्षा जास्त स्कोर असल्यास तुम्ही ‘Low Risk’ प्रोफाइल मध्ये समजले जाता.
स्कोर जितका जास्त, तितकी लोन मिळण्याची शक्यता आणि चांगल्या व्याजदरावर कर्ज मिळण्याची संधी वाढते
लोन घेण्याआधी सिबिल स्कोअर तपासा
सध्याच्या आर्थिक युगात कुठलेही कर्ज (Loan) घेण्यासाठी सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे सिबिल स्कोर (CIBIL Score). तुम्ही वैयक्तिक कर्ज (Personal Loan), घर कर्ज (Home Loan), वाहन कर्ज (Vehicle Loan), किंवा शैक्षणिक कर्ज (Education Loan) घेण्याचा विचार करत असाल, तर तुमचा CIBIL स्कोर बँक किंवा फायनान्स कंपनी सर्वप्रथम तपासते.
रिझर्व बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने आता सिबिल स्कोरबाबत नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे (New Guidelines) जारी केली असून त्यानुसार आता जास्त स्कोर असणाऱ्यांना प्राधान्य दिले जाणार आहे. त्यामुळे लोनसाठी अर्ज करण्यापूर्वी आपल्या सिबिल स्कोरबद्दल माहिती असणे अत्यंत गरजेचे आहे.
किती CIBIL स्कोअर असेल तर सहज लोन मिळेल
720-730 पेक्षा जास्त स्कोर आवश्यक: आता कोणतेही लोन घ्यायचे असेल तर तुमचा सिबिल स्कोर किमान 750 किंवा त्याहून अधिक असावा लागेल.
700 पेक्षा कमी स्कोर असेल तर अडचण येऊ शकते : कमी स्कोर असलेल्या अर्जदारांना लोन मिळवण्यासाठी अनेक वेळा अर्ज करावा लागतो. बँका अशा लोकांकडून जास्त व्याज दर देखील आकारतात.
लो-रिस्क प्रोफाइलना प्राधान्य: RBI च्या सूचनेनुसार बँकांनी लोन साठी ‘Low Risk’ म्हणजेच उच्च स्कोर असणाऱ्या ग्राहकांना प्राथमिकता द्यावी.
स्कोर अपडेट ठेवणे गरजेचे: दर महिन्याला क्रेडिट कार्ड किंवा कर्जाचे ईएमआय वेळेवर भरल्याने तुमचा स्कोर चांगला राहतो. जर स्कोर कमी झाला, तर बँका आधीच मंजूर झालेले लोनही मागे घेऊ शकतात.
क्रेडिट कार्ड डिफॉल्ट टाळा: क्रेडिट कार्डचे बिल वेळेवर न भरल्यास सिबिल स्कोर मोठ्या प्रमाणात घटू शकतो. त्यामुळे थकबाकी टाळणे आवश्यक आहे.
जामीनदार असल्यास परिणाम: जर तुम्ही कुणासाठी लोन साठी जामीनदार असाल आणि त्यांनी लोन परतफेड केली नाही, तरीही त्याचा परिणाम तुमच्या स्कोरवर होतो.
सिबिल स्कोर वाढवण्यासाठी उपाय
जर तुमचा स्कोर सध्या कमी असेल तर खालील उपायांनी तो सुधारता येतो:
वेल-टाइम पेमेंट: सर्व प्रकारचे EMI आणि क्रेडिट कार्ड बिल वेळेवर भरा.
क्रेडिट लिमिटचा अति वापर टाळा: तुम्हाला मिळालेल्या क्रेडिट लिमिटचा 30% पेक्षा जास्त वापर करू नका.
वेगवेगळ्या अॅप्सवर अर्ज टाळा: वारंवार लोनसाठी Eligibility Check केल्याने सिबिल स्कोर कमी होतो.
जुने लोन क्लियर केल्यानंतर अपडेट: एखादं कर्ज फेडल्यानंतर तुमचा सिबिल रिपोर्ट अपडेट झाला आहे का ते तपासा, गरज असल्यास बँकांना कळवा.
सिबिल स्कोअर इंडिकेटर
निष्कर्ष (Conclusion):
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने सिबिल स्कोअर संदर्भात घेतलेले हे 6 नवे निर्णय ग्राहकांसाठी मोठा दिलासा देणारे ठरले आहेत. या नव्या नियमांमुळे क्रेडिट स्कोअर प्रक्रियेमध्ये पारदर्शकता येणार असून ग्राहकांना त्यांच्या आर्थिक स्थितीवर अधिक चांगले नियंत्रण ठेवता येईल.
आता ग्राहकांना त्यांचा सिबिल स्कोअर सुधारण्यासाठी योग्य मार्गदर्शन, माहिती आणि वेळेवर प्रतिसाद मिळेल, जे त्यांच्या आर्थिक नियोजनासाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरेल.
सकारात्मक बदलांची ही सुरुवात आहे – योग्य माहिती घ्या, आपल्या क्रेडिट स्कोअरवर नियंत्रण ठेवा!
सिबिल स्कोअर नवीन नियमांवर वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न- (FAQ )
प्रश्न 1: सिबिल स्कोअर दर किती वेळा अपडेट केला जाईल? उत्तर: आरबीआयच्या नवीन नियमानुसार, सिबिल स्कोअर आता दर महिन्याला दोन वेळा (प्रत्येक 15 दिवसांनी) अपडेट केला जाईल.
प्रश्न 2: बँक माझा सिबिल स्कोअर तपासत असेल तर मला कळेल का? उत्तर: होय, जर एखादी बँक किंवा वित्तीय संस्था तुमचा स्कोअर तपासते, तर तुम्हाला SMS किंवा ईमेलद्वारे त्याची माहिती दिली जाईल.
प्रश्न 3: जर माझा लोन अर्ज नाकारला गेला तर कारण दिलं जाईल का? उत्तर: होय, नवीन नियमानुसार बँकेला किंवा संस्थेला तुमचा लोन किंवा क्रेडिट कार्ड अर्ज का नाकारला, याचे स्पष्ट कारण सांगावे लागेल.
