भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वाधार योजना

भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वाधार योजना ही महाराष्ट्र शासनाच्या समाज कल्याण विभागाद्वारे सुरू करण्यात आलेली एक महत्त्वपूर्ण शैक्षणिक मदत योजना आहे.

ही योजना विशेषतः अनुसूचित जातीतील अशा विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त आहे, जे शिक्षणासाठी आपल्या गावी उपलब्ध नसलेल्या सुविधा किंवा अभ्यासक्रमांमुळे इतर ठिकाणी स्थलांतर करतात आणि त्यांना वसतीगृहाची सोय उपलब्ध होत नाही.

अशा विद्यार्थ्यांना शिक्षण पूर्ण करताना आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागू नये, म्हणून शासन त्यांना दरमहा आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. शिक्षणाची समान संधी मिळावी आणि आर्थिक अडचणीमुळे कोणीही शिक्षणापासून वंचित राहू नये, हा या योजनेचा मुख्य हेतू आहे.

भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वाधार योजना: आर्थिक दुर्बल विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाची नवी दिशा

शिक्षण हे प्रत्येकासाठी मूलभूत अधिकार असून, गरिबीमुळे कोणताही विद्यार्थी शिक्षणापासून वंचित राहू नये, या उद्देशाने महाराष्ट्र शासनाने अनुसूचित जातीतील (SC) विद्यार्थ्यांसाठी “भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वाधार योजना” सुरू केली आहे. ही योजना विशेषतः अशा विद्यार्थ्यांसाठी आहे, जे आपल्या मूळ गावापासून दूर जाऊन शिकत आहेत आणि त्यांना वसतीगृह किंवा निवासाची सुविधा उपलब्ध नाही.

स्वाधार योजनेचा उद्देश

या योजनेचा प्रमुख उद्देश अनुसूचित जातीतील अशा विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक मदत करणे आहे, जे उच्च शिक्षणासाठी मोठ्या शहरांमध्ये येतात, पण त्यांना राहण्यासाठी शासकीय वसतीगृहाची सुविधा उपलब्ध होत नाही. अशा विद्यार्थ्यांना सरकार दरमहा आर्थिक सहाय्य देते, जेणेकरून ते शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करू शकतील.

कोण पात्र आहेत?

स्वाधार योजनेसाठी अर्ज करणारा विद्यार्थी अनुसूचित जातीतील असावा. त्याचे कुटुंबीय उत्पन्न दरवर्षी 2.5 लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. विद्यार्थी मान्यताप्राप्त कॉलेज/महाविद्यालयात शिक्षण घेत असावा आणि त्याच्या शिक्षणासाठी घरापासून दूर राहणे अपरिहार्य असावे.

कोणत्या अभ्यासक्रमासाठी आहे?

ही योजना ११वीपासून पुढील सर्व शिक्षणासाठी लागू आहे – ITI, डिप्लोमा, डिग्री, पदव्युत्तर, तसेच इंजिनिअरिंग, मेडिकल, लॉ, मॅनेजमेंट, फार्मसी यांसारख्या व्यावसायिक अभ्यासक्रमांवरही याचा लाभ मिळतो. मात्र, डिस्टन्स लर्निंग व पार्ट-टाइम कोर्सेस या योजनेसाठी पात्र नाहीत.

किती मदत मिळते?

या योजनेअंतर्गत सरकार विद्यार्थ्यांना त्यांच्या निवास व अन्न यासाठी दरमहा आर्थिक मदत करते.

शहरी भागात राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांना: रु. 5000/- प्रति महिना
ग्रामीण भागात राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांना: रु. 3000/- प्रति महिना

ही रक्कम वर्षभरासाठी किंवा कोर्सच्या कालावधीसाठी दिली जाते. महिला विद्यार्थ्यांसाठी काही ठिकाणी वाढीव रक्कम देण्यात येते.

अर्ज प्रक्रिया

विद्यार्थ्यांनी https://mahasamajkalyan.org या अधिकृत संकेतस्थळावर जाऊन ऑनलाइन अर्ज भरावा लागतो. अर्ज करताना संपूर्ण माहिती अचूक भरावी लागते – विशेषतः बँक तपशील, शिक्षणसंस्था, रहिवासी पत्ता इ. जर बँक तपशील भरले नसेल, तर अर्ज नाकारला जाऊ शकतो.

स्वाधार योजनेसाठी लागणारी आवश्यक कागदपत्रे

जात प्रमाणपत्र
उत्पन्न प्रमाणपत्र
शाळा/कॉलेजचा दाखला
मागील वर्षाचे गुणपत्रक
आधार कार्ड
बँक पासबुक (झेरॉक्स)
पासपोर्ट साइज फोटो

महत्त्वाची सूचना

अनेक विद्यार्थ्यांनी ऑनलाइन अर्ज भरताना बँक तपशील दिलेले नाहीत, त्यामुळे त्यांचे अर्ज अर्धवट स्थितीत अडकले आहेत. अशा विद्यार्थ्यांनी आपला अर्ज पुन्हा लॉगिन करून माहिती अद्ययावत करावी, अन्यथा त्यांचा लाभ वगळला जाऊ शकतो.

अधिक माहिती कुठे मिळेल?

विद्यार्थ्यांनी अधिक माहितीसाठी https://mahasamajkalyan.org या संकेतस्थळाला भेट द्यावी किंवा आपापल्या महाविद्यालयाच्या समाज कल्याण विभागाशी संपर्क साधावा.

शिक्षण हीच खरी शक्ती आहे, हे लक्षात घेऊन शासनाने गरजू आणि होतकरू SC विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना सुरू केली आहे. विद्यार्थ्यांनी याचा लाभ घेण्यासाठी वेळेत अर्ज सादर करून आपले शिक्षण अधिक मजबूत करावे, असे आवाहन समाज कल्याण विभागाने केले आहे.

READ MORE