पुणे – महाराष्ट्रातील शिक्षण, संस्कृती आणि सामाजिक जाणीवेचा समन्वय साधणारे टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठ (Tilak Maharashtra Vidyapeeth – TMV) हे आजच्या काळात एक बहुआयामी आणि आधुनिक दृष्टिकोन असलेले विद्यापीठ म्हणून उदयास आले आहे.
‘डीम्ड टू बी युनिव्हर्सिटी’चा दर्जा मिळालेल्या या विद्यापीठाने पारंपरिक शिक्षणाबरोबरच आधुनिक कौशल्ये आणि रोजगाराभिमुख शिक्षण दिल्यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये विशेष लोकप्रियता मिळवली आहे.
टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठ शैक्षणिक अभ्यासक्रम 2025
(Academic Programs Offered)
टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठात विविध पदवी, पदव्युत्तर आणि संशोधन अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. या अभ्यासक्रमांची रचना अशी आहे की, विद्यार्थ्यांना सैद्धांतिक ज्ञानाबरोबरच व्यावसायिक गरजांशी सुसंगत शिक्षण मिळते.
पदव्युत्तर अभ्यासक्रम (Postgraduate Courses)
MBA (Master of Business Administration)
MSW (Master of Social Work)
M.A. – योग, संस्कृत, समाजशास्त्र, जपानी भाषा, इंडोलॉजी
M.Sc. – न्यूट्रिशन व आयुर्वेद
M.A.M.C. – मास कम्युनिकेशन
M.Com. – कॉमर्स आणि मॅनेजमेंट क्षेत्रातील अभ्यास
पदवी अभ्यासक्रम (Undergraduate Courses)
BCA – कंप्युटर अ‍ॅप्लिकेशन
BBA – बिझनेस अ‍ॅडमिनिस्ट्रेशन
B.Com. – वाणिज्य शाखा
B.A. – अ‍ॅनिमेशन, साउंड डिझाईन, फिल्म मेकिंग, फोटोग्राफी, पत्रकारिता
BBA (Hotel & Tourism) – हॉटेल व पर्यटन व्यवस्थापन
BPT – बॅचलर ऑफ फिजिओथेरपी
पीएच.डी. अभ्यासक्रम (Ph.D. Programs)
मॅनेजमेंट
संस्कृत
इंडोलॉजी
आयुर्वेद
पत्रकारिता व मास कम्युनिकेशन
समाजकार्य
सामाजिक शास्त्र
राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण
टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठाने NEP 2020 (राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020) यशस्वीरित्या लागू करून शिक्षण पद्धतीत आमूलाग्र बदल केला आहे. CBCS (Choice-Based Credit System) प्रणालीही पदवी अभ्यासक्रमांमध्ये अंमलात आणली आहे. या सुधारणा विद्यार्थ्यांना लवचिक अभ्यासक्रम निवडण्याची मुभा देतात, जे त्यांच्या कल, गरज आणि करिअरच्या दृष्टीने उपयुक्त ठरतात.
TMV मध्ये शिक्षणासोबतच व्यावसायिक आणि जीवनोपयोगी कौशल्यांचा समावेश असलेल्या कोर्सेसना विशेष महत्त्व दिले जाते. विद्यापीठाच्या अंतर्गत कौशल्य विकास केंद्रात अत्याधुनिक आणि उद्योगाभिमुख अभ्यासक्रम राबवले जातात.
TMV व्यावसायिक आणि जीवनोपयोगी व अभ्यासक्रमांची सविस्तर माहिती
१. आरोग्य क्षेत्र (Health): टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठाने आरोग्य आणि तंदुरुस्तीला विशेष महत्त्व दिले आहे. यामध्ये योग शिक्षणाचा समावेश असून, डिप्लोमा इन योगा एज्युकेशन हा एक वर्षाचा अभ्यासक्रम उपलब्ध आहे, जो १२वी उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांसाठी खुला आहे. या कोर्सद्वारे योगाच्या तत्त्वज्ञानासोबत योगाभ्यास, प्राणायाम, ध्यान आणि आयुर्वेदिक तंत्रे यांचे सखोल ज्ञान दिले जाते. हे शिक्षण विद्यार्थ्यांना शारीरिक तसेच मानसिक आरोग्य सुधारण्याची संधी देते.
२. संस्कृत व इंडोलॉजी: संस्कृत आणि इंडोलॉजी या क्षेत्रांमध्ये विद्यापीठाने विविध प्रमाणपत्र आणि डिप्लोमा कोर्सेस सुरु केले आहेत. या अभ्यासक्रमांमध्ये प्राचीन भारतीय संस्कृती, दर्शनशास्त्र, वेद, उपनिषद, आणि संस्कृत भाषेचा अभ्यास केला जातो. इंडोलॉजीमध्ये भारताच्या सांस्कृतिक, धार्मिक आणि सामाजिक परंपरांचा सखोल अभ्यास समाविष्ट आहे, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना भारताच्या वारसा आणि इतिहासाबद्दल व्यापक माहिती मिळते.
३. परकीय भाषा (Foreign Languages): विद्यापीठात जपानी भाषा शिकण्याचे विविध स्तर उपलब्ध आहेत, जसे की प्रमाणपत्र, प्रगत प्रमाणपत्र आणि स्पेशल अ‍ॅडव्हान्स डिप्लोमा. जपानी भाषा शिकण्यामुळे विद्यार्थी जागतिक स्तरावर संवाद साधण्यास सक्षम होतात आणि आंतरराष्ट्रीय नोकरी किंवा संशोधनाच्या संधी वाढतात. हा अभ्यासक्रम भाषेच्या व्याकरण, शब्दसंग्रह, संभाषण कौशल्ये आणि संस्कृतीवर लक्ष केंद्रित करतो.
४. सायबर सिक्युरिटी (Cyber Security): सायबर सुरक्षा क्षेत्रात आजच्या डिजिटल युगात मोठी मागणी आहे. त्यामुळे TMV मध्ये सायबर सिक्युरिटीचे बेसिक पासून अ‍ॅडव्हान्स लेव्हलपर्यंतचे डिप्लोमा कोर्सेस उपलब्ध आहेत. यामध्ये नेटवर्क सुरक्षा, डेटा संरक्षण, हॅकिंग प्रतिबंध, आणि सायबर फॉरेन्सिक्स यांसारख्या विषयांचा समावेश आहे. विशेषतः सायबर फॉरेन्सिक्स कोर्स विद्यार्थ्यांना डिजिटल पुरावे कसे गोळा करायचे आणि गुन्हेगारांना कसे शोधायचे याची माहिती देतो, ज्यामुळे ते सायबर गुन्हेगारी विरोधी तज्ज्ञ बनतात.
५. मीडिया (Media): मीडिया क्षेत्रातील करिअर करायचे असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी रेडिओ जॉकी, फोटोग्राफी, फिल्म मेकिंग, तसेच साउंड आणि म्युझिक प्रॉडक्शनसाठी विविध अभ्यासक्रम आहेत. हे कोर्सेस व्यावहारिक दृष्टिकोनातून राबवले जातात, ज्यामध्ये तंत्रज्ञानाचा वापर, क्रिएटिव्हिटी, आणि उद्योगातील आवश्यक कौशल्ये शिकवली जातात. यामुळे विद्यार्थी मीडिया क्षेत्रातील विविध कामे हाताळण्यास सक्षम होतात.
६. अ‍ॅनिमेशन आणि फाईन आर्ट्स (Animation & Fine Arts): अ‍ॅनिमेशनच्या क्षेत्रात 2D आणि 3D अ‍ॅनिमेशन, ग्राफिक डिझाईन, UI/UX डिझाईन, तसेच व्हिज्युअल इफेक्ट्स (VFX) या तंत्रज्ञानावर आधारित अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. विद्यार्थी या कोर्समध्ये सर्जनशीलता आणि तंत्रज्ञान यांचा संगम साधून आधुनिक डिजिटल आर्ट व अ‍ॅनिमेशन बनवायला शिकतात. फाईन आर्ट्समध्ये चित्रकला, रेखाटन आणि डिज़ाइनिंगच्या विविध प्रकारांवर भर दिला जातो.
७. हॉस्पिटॅलिटी (Hospitality): हॉटेल आणि पर्यटन क्षेत्रातील व्यावसायिक कौशल्ये शिकण्यासाठी बेकरी आणि कन्फेक्शनरीमध्ये सर्टिफिकेट कोर्सेस उपलब्ध आहेत. या अभ्यासक्रमांतून विद्यार्थी खाद्यपदार्थांची रचना, तंत्र, आणि व्यवसायीक पद्धती शिकतात, जे हॉस्पिटॅलिटी उद्योगात रोजगारासाठी उपयुक्त ठरतात.
८. कायदा (Law): कायद्याच्या क्षेत्रात करसंबंधी, कामगार कायदा, आणि सायबर कायद्यावर आधारित विविध डिप्लोमा अभ्यासक्रम विद्यापीठात उपलब्ध आहेत. हे कोर्सेस विद्यार्थ्यांना कायदा क्षेत्रातील तांत्रिक आणि व्यावहारिक ज्ञान देतात, जे त्यांच्या करिअरच्या संधी वाढविण्यासाठी महत्त्वाचे आहेत.
९. क्रिएटिव्ह आर्ट्स (Creative Arts): क्रिएटिव्ह आर्ट्स विभागात विविध सर्जनशील कोर्सेस जसे की स्केचिंग, फ्लॉवर अ‍ॅरेंजमेंट, ग्राफिक डिझाईन इत्यादी विविध स्तरांवर शिकवले जातात. हे कोर्सेस विद्यार्थ्यांच्या कलात्मक कौशल्यांचा विकास करतात आणि त्यांना स्वतंत्र कलाकार किंवा डिझायनर म्हणून करिअर करण्यास मदत करतात.
विद्यार्थ्यांसाठी एक विश्वासार्ह पर्याय
टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठाने पारंपरिक शिक्षणापेक्षा अधिक विचार करत विद्या, मूल्य आणि व्यवसायक्षमतेचा त्रिवेणी संगम साधला आहे. शिक्षण क्षेत्रातील नवनवीन प्रयोग आणि विद्यार्थी-केंद्रित अभ्यासक्रमांमुळे हे विद्यापीठ महाराष्ट्रातीलच नव्हे, तर संपूर्ण देशातील विद्यार्थ्यांसाठी आकर्षणाचे केंद्र ठरत आहे.
जर तुम्हालाही आधुनिक शिक्षण प्रणालीसह करिअरमध्ये यशस्वी वाटचाल करायची असेल, तर TMV हे उत्तम व्यासपीठ आहे, अधिक माहिती व अर्जासाठी www.tmv.edu.in या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या.
